Trump đảo ngược chính sách chip AI của Biden, cuộc đua công nghệ nóng lên

Chính quyền Trump vừa gây xôn xao khi tuyên bố đảo ngược chính sách kiểm soát chip AI phức tạp do chính quyền Biden ban hành, báo hiệu một sự thay đổi lớn trong dòng chảy công nghệ toàn cầu. Động thái này không chỉ định hình lại cuộc đua công nghệ Mỹ-Trung mà còn tạo ra những tác động sâu rộng đến thị trường, các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn thế giới. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về quyết định này và những hệ lụy tiềm ẩn.

Bối cảnh: Cuộc “lật kèo” chính sách chip AI đầy bất ngờ

Quyết định đảo ngược chính sách được đưa ra chỉ vài tháng sau khi chính quyền Biden hoàn thiện khung pháp lý kiểm soát xuất khẩu chip AI, vốn là kết quả của nỗ lực kéo dài 4 năm. Mục tiêu chính của khung pháp lý này là hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc đối với các công nghệ chip tiên tiến nhất, đồng thời duy trì vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Khung pháp lý của Biden: Tham vọng và phức tạp

Khung pháp lý của Biden, dự kiến có hiệu lực vào ngày 15 tháng 5 năm 2025, đã thiết lập một hệ thống phân tầng phức tạp cho việc tiếp cận công nghệ chip AI trên toàn cầu.

• Tầng 1: Gồm 17 quốc gia và Đài Loan, được hưởng quyền truy cập không giới hạn vào chip AI tiên tiến.
• Tầng 2: Khoảng 120 quốc gia, hoạt động dưới hạn ngạch nhập khẩu nghiêm ngặt.
• Tầng 3: Bao gồm các quốc gia như Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên, bị chặn hoàn toàn khỏi việc tiếp cận các công nghệ này.

Cách tiếp cận có cấu trúc này nhằm ngăn chặn công nghệ nhạy cảm lọt vào tay các quốc gia đáng lo ngại thông qua các kênh trung gian, trong khi vẫn cho phép đồng minh và các quốc gia trung lập tiếp cận. Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng sự phức tạp của hệ thống sẽ tạo ra gánh nặng tuân thủ đáng kể và có thể đẩy các đối tác quốc tế tìm đến các nhà cung cấp thay thế.

Lý do Trump đảo ngược: “Đơn giản hóa” và “Thúc đẩy đổi mới”?

Theo Bộ Thương mại Mỹ, chính quyền Trump coi cách tiếp cận hiện tại là có sai sót cơ bản. Một phát ngôn viên của Bộ Thương mại nói với Reuters: “Quy tắc AI của Biden quá phức tạp, quá quan liêu và sẽ kìm hãm sự đổi mới của Mỹ“.

Họ khẳng định: “Chúng tôi sẽ thay thế nó bằng một quy tắc đơn giản hơn nhiều, giải phóng sự đổi mới của Mỹ và đảm bảo sự thống trị của Mỹ về AI“. Quyết định này phản ánh cách tiếp cận khác biệt của chính quyền Trump trong việc cân bằng giữa mối lo ngại về an ninh quốc gia và lợi ích thương mại.

Tác động đa chiều của sự thay đổi

Việc đảo ngược chính sách đột ngột này đang tạo ra những gợn sóng lớn trên nhiều phương diện, từ thị trường tài chính đến các mối quan hệ địa chính trị và chiến lược kinh doanh của các tập đoàn công nghệ.

Thị trường tài chính và “gã khổng lồ” Nvidia

Tin tức về sự thay đổi chính sách đã ngay lập tức ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán. Cổ phiếu của Nvidia, nhà sản xuất chip hàng đầu cho việc huấn luyện các mô hình AI, đã tăng 3% vào ngày 7 tháng 5 sau thông báo.

Nvidia từ lâu đã phản đối các hạn chế ngày càng tăng của Mỹ. CEO Jensen Huang lập luận rằng các công ty Mỹ nên được phép bán hàng vào Trung Quốc, thị trường mà ông dự đoán sẽ đạt giá trị 50 tỷ USD cho chip AI trong vài năm tới.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là sự thay đổi này không có nghĩa là Mỹ từ bỏ hoàn toàn các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Chính quyền Trump trước đó đã có hành động mạnh mẽ chống lại Trung Quốc, ví dụ như cấm Nvidia bán chip H20 của mình tại đây – một động thái khiến công ty phải ghi giảm giá trị tài sản tới 5,5 tỷ USD, theo Bloomberg.

Ai được lợi, ai chịu thiệt?

Sự thay đổi chính sách tạo ra một bản đồ phức tạp về những người hưởng lợi và chịu thiệt.

• Người hưởng lợi tiềm năng:
  • Các quốc gia như Ấn Độ và Malaysia, vốn không phải đối mặt với hạn chế trước khi quy tắc của Biden được công bố, sẽ tạm thời “thở phào”. Tại Malaysia, điều này đặc biệt có lợi cho Oracle Corporation với kế hoạch mở rộng trung tâm dữ liệu khổng lồ, vốn có thể đã vượt quá giới hạn của quy tắc cũ.
  • Các quốc gia Trung Đông như UAE và Saudi Arabia, vốn đối mặt với kiểm soát xuất khẩu chip từ năm 2023, giờ đây có thể có cơ hội đàm phán các điều khoản thuận lợi hơn.
• Bên chịu ảnh hưởng/bất ổn:
  • Trung Quốc và các quốc gia thuộc tầng 3 theo quy tắc cũ vẫn đối mặt với sự không chắc chắn về mức độ kiểm soát trong tương lai.
  • Các công ty công nghệ như Nvidia cần phải thích ứng nhanh chóng với môi trường pháp lý đang thay đổi liên tục.

Việc UAE tích cực theo đuổi một thỏa thuận song phương về chip AI, được hậu thuẫn bởi cam kết đầu tư tới 1,4 nghìn tỷ USD vào công nghệ và cơ sở hạ tầng của Mỹ trong thập kỷ tới, cho thấy mức độ quan trọng của các cuộc đàm phán này đối với các quốc gia muốn khẳng định vị thế cường quốc AI.

Cuộc đua công nghệ Mỹ – Trung thêm “nóng”

Trong bối cảnh này, cuộc đua công nghệ Mỹ – Trung chắc chắn sẽ càng thêm căng thẳng. Mỗi thay đổi chính sách từ phía Mỹ đều có thể ảnh hưởng đến chiến lược phát triển công nghệ của Trung Quốc và ngược lại. Thông tin về việc công ty chip AI Trung Quốc Cambricon lần đầu báo lãi cũng cho thấy sự cạnh tranh không ngừng nghỉ trong lĩnh vực này.

Hướng đi mới và những ẩn số phía trước

Hiện tại, chính quyền Trump đang trong quá trình xây dựng một cơ chế kiểm soát mới, có thể dưới dạng một quy tắc mới hoặc một sắc lệnh hành pháp. Giai đoạn chuyển tiếp này tạo ra sự bất ổn đáng kể cho các công ty công nghệ.

Mô hình cấp phép toàn cầu thay thế?

Thay vì hệ thống phân tầng, các nguồn tin cho biết chính quyền Trump đang xem xét triển khai một chế độ cấp phép toàn cầu, được hỗ trợ bởi các thỏa thuận liên chính phủ. Cách tiếp cận này có khả năng linh hoạt hơn nhưng cũng đòi hỏi các cuộc đàm phán ngoại giao phức tạp với nhiều quốc gia.

Thời điểm chiến lược và ngoại giao con thoi

Thời điểm công bố thay đổi chính sách dường như mang ý nghĩa chiến lược. Nó diễn ra khi Tổng thống Trump chuẩn bị cho chuyến công du Trung Đông (13-16/5), nơi các quốc gia như UAE và Saudi Arabia đã bày tỏ sự không hài lòng với các hạn chế hiện có. Có khả năng Trump sẽ công bố việc bắt đầu xây dựng thỏa thuận về chip AI với UAE trong chuyến thăm này.

Tương lai nào cho kiểm soát xuất khẩu chip AI?

Trong khi khung pháp lý mới đang được định hình, chính quyền cho biết sẽ tiếp tục thực thi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip hiện có. Một yếu tố tiềm năng của cách tiếp cận mới có thể là áp đặt kiểm soát cụ thể đối với các quốc gia bị nghi ngờ chuyển hướng chip sang Trung Quốc, như Malaysia và Thái Lan.

Các bên liên quan trong ngành vẫn còn chia rẽ. Trong khi các nhà sản xuất chip vận động hành lang mạnh mẽ chống lại các biện pháp kiểm soát chặt chẽ, một số công ty AI như Anthropic lại ủng hộ việc duy trì các biện pháp bảo vệ tài sản trí tuệ và lợi thế công nghệ của Mỹ.

Việc tạo ra một cách tiếp cận cân bằng, vừa giải quyết các mối lo ngại về an ninh quốc gia vừa thúc đẩy lợi ích thương mại của Mỹ, là một thách thức lớn. Bộ Thương mại chưa đưa ra thời gian biểu cụ thể cho việc hoàn thiện hoặc thực hiện các quy tắc mới.

Kết luận

Việc chính quyền Trump đảo ngược chính sách chip AI của Biden đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, chuyển từ một hệ thống kiểm soát phân tầng phức tạp sang một hướng tiếp cận tiềm năng đơn giản và linh hoạt hơn, nhưng cũng ẩn chứa nhiều điều chưa chắc chắn. Quyết định này nhấn mạnh sự ưu tiên của chính quyền đối với việc thúc đẩy đổi mới và khả năng cạnh tranh của Mỹ, trong khi vẫn tìm cách duy trì quyền kiểm soát đối với các công nghệ nhạy cảm. Thị trường chip AI toàn cầu đang trong giai đoạn biến động mạnh mẽ, với những tác động sâu sắc đến sự phát triển công nghệ, quan hệ quốc tế và chiến lược của các doanh nghiệp trong bối cảnh cuộc đua trí tuệ nhân tạo ngày càng nóng lên. Tương lai của việc kiểm soát xuất khẩu chip AI vẫn còn là một câu hỏi ngỏ, đòi hỏi sự theo dõi chặt chẽ trong thời gian tới.