Perplexity AI: Kỳ lân 14 tỷ đô có đánh bại được Google?

Startup AI Perplexity AI đang gây chấn động giới công nghệ với thông tin sắp huy động 500 triệu USD, nâng định giá lên con số không tưởng 14 tỷ USD. Con số này, lần đầu được The Wall Street Journal hé lộ, đánh dấu sự trỗi dậy thần tốc của một công ty chỉ mới ba năm tuổi, đặt nó ngang hàng với các ông lớn công nghệ lâu đời. Liệu mức định giá ngất ngưởng này có hợp lý, hay chỉ là một biểu hiện của cơn sốt AI đang vượt xa thực tế?

Cỗ máy trả lời 14 tỷ USD – Perplexity AI là gì?

Perplexity AI tự định vị mình là một “cỗ máy trả lời” – công cụ tìm kiếm dựa trên AI, cung cấp câu trả lời trực tiếp kèm theo nguồn trích dẫn, thay vì danh sách các liên kết xanh quen thuộc mà người dùng đã quá quen thuộc.

Ý tưởng này đã thu hút sự quan tâm phi thường từ các nhà đầu tư. Chỉ trong vòng chưa đầy 18 tháng, định giá của Perplexity đã tăng vọt từ khoảng 520 triệu USD vào đầu năm 2024 lên 9 tỷ USD vào tháng 12 năm 2024, và hiện có thể đạt 14 tỷ USD vào giữa năm 2025. Đây là mức tăng trưởng giá trị đáng kinh ngạc, gấp 27 lần trong vòng chưa đầy hai năm.

Về mặt số liệu, sức hút của Perplexity thực sự đáng chú ý. Startup này được cho là tạo ra 100 triệu USD doanh thu định kỳ hàng năm (ARR) và xử lý hơn 400 triệu lượt truy vấn tìm kiếm mỗi tháng. Điều này mang lại cho Perplexity khoảng 6,2% thị phần trong thị trường tìm kiếm AI non trẻ, một con số không hề nhỏ.

Perplexity cũng quy tụ một danh sách các nhà đầu tư “khủng”: Accel dẫn đầu vòng gọi vốn mới. Các nhà đầu tư trước đó bao gồm những tên tuổi lớn như Nvidia (thông qua quỹ của mình), Jeff Bezos’s Expedition, IVP, NEA, SoftBank’s Vision Fund, Databricks Ventures, và Bessemer.

Lợi thế cạnh tranh mà Perplexity đưa ra là việc tìm kiếm truyền thống đã “chín muồi” để bị AI thay thế, một AI có khả năng tổng hợp thông tin cho người dùng. Công cụ của họ kết hợp các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) với việc lập chỉ mục web theo thời gian thực để cung cấp câu trả lời ngắn gọn với thông tin cập nhật và trích dẫn, thay vì chỉ là các liên kết.

Những người dùng đầu tiên đã ca ngợi khả năng đặt câu hỏi tự nhiên và nhận được câu trả lời thẳng thắn kèm theo nguồn – một sự pha trộn giữa AI đàm thoại kiểu ChatGPT và khả năng tìm kiếm thông tin thực tế của công cụ tìm kiếm. Thậm chí còn có tin đồn rằng Apple đang xem xét tích hợp tìm kiếm AI của Perplexity vào Safari, điều này có thể tăng đáng kể phạm vi tiếp cận người dùng nếu thỏa thuận thành hiện thực.

Tất cả điều này vẽ nên một bức tranh màu hồng. Tuy nhiên, mức định giá 14 tỷ USD cho một công ty trẻ với một sản phẩm ngách không khỏi làm dấy lên sự hoài nghi. Để đánh giá xem nó có chính đáng hay không, cần phải cân nhắc triển vọng của Perplexity trước những gã khổng lồ mà nó đang đối đầu.

Perplexity AI có thể thách thức đế chế Google Search?

Không thể bàn về tìm kiếm mà không nhắc đến sự thống trị của Google. Gã khổng lồ này xử lý khoảng 90% lượt truy vấn tìm kiếm toàn cầu – một thị phần lớn đến mức chỉ cần sụt giảm vài điểm phần trăm cũng được coi là một cơn địa chấn.

Thực tế, thị phần của Google đã giảm xuống dưới 90% (cụ thể là 89,34% theo Statcounter năm 2024) lần đầu tiên kể từ năm 2015, báo hiệu những vết nứt đầu tiên đang hình thành trong thế độc quyền tưởng chừng không thể lay chuyển.

Nhưng hãy làm rõ: Google Search vẫn là một đế chế, phục vụ hàng tỷ lượt truy vấn hàng ngày và tạo ra hàng trăm tỷ USD doanh thu quảng cáo mỗi năm. Bất kỳ kẻ mới nào cố gắng “thay thế Google” đều phải đối mặt với một nhiệm vụ Herculean, một ngọn núi thực sự.

Mức giá 14 tỷ USD của Perplexity ngầm định rằng nó có thể cạnh tranh một cách có ý nghĩa trong đấu trường tìm kiếm “ưu tiên AI” mà chính Google cũng đang ráo riết tham gia. Đáng chú ý, Google không hề đứng yên. Trong giai đoạn 2023-2024, Google đã bắt đầu triển khai AI Overviews trên kết quả tìm kiếm của mình – các câu trả lời tóm tắt do AI tạo ra ở đầu trang, một phần của Search Generative Experience (SGE).

Những AI Overviews này đã được sử dụng hàng tỷ lần trong quá trình triển khai thử nghiệm của Google. Nói cách khác, Google đang nhanh chóng tích hợp trải nghiệm tương tự Perplexity vào sản phẩm của mình cho hàng tỷ người dùng hiện có. Hơn thế nữa, các mô hình Google Gemini AI hứa hẹn khả năng suy luận tiên tiến hơn để tăng cường các câu trả lời AI này, cho phép người dùng đặt câu hỏi phức tạp và nhận về kết quả tinh tế hơn.

Tất cả điều này có nghĩa là Perplexity không cạnh tranh với một đối thủ đứng yên; nó đang đối đầu với một mục tiêu di động với nguồn lực gần như vô hạn. Ngân sách khổng lồ và cơ sở người dùng cố hữu của Google, chưa kể đến các hợp đồng tìm kiếm mặc định trị giá hàng tỷ USD, mang lại cho họ những lợi thế phòng thủ to lớn.

Một ví dụ đáng suy ngẫm là Neeva, một startup tìm kiếm dựa trên AI, tập trung vào quyền riêng tư do các cựu nhân viên Google thành lập. Mặc dù đã xây dựng một công cụ tìm kiếm chất lượng cao, Neeva đã phải đóng cửa sản phẩm tìm kiếm tiêu dùng của mình vào năm 2023. Như những người sáng lập Neeva đã than thở, “xây dựng một công cụ tìm kiếm là một chuyện, và thuyết phục người dùng thông thường chuyển sang một lựa chọn tốt hơn lại là một chuyện hoàn toàn khác.”

Sản phẩm của họ đã phải vật lộn để vượt qua quán tính thói quen của người dùng và hệ sinh thái của Google. Perplexity sẽ đối mặt với một thách thức tương tự: làm thế nào để người dùng từ bỏ thói quen dùng Google?

Công bằng mà nói, Perplexity đã tạo ra một thị trường ngách nhỏ nhưng có ý nghĩa. Thị phần 6,2% trong phân khúc “tìm kiếm AI” cho thấy nó đang thu hút những người dùng am hiểu công nghệ. Nếu Apple hoặc một nền tảng lớn khác tích hợp Perplexity, hoặc nếu Google sa sút về chất lượng tìm kiếm AI, cơ hội có thể mở ra. Tuy nhiên, nếu không, việc lật đổ Google là điều khó tưởng.

ChatGPT – Đối thủ tiềm tàng cho các công cụ tìm kiếm chuyên biệt?

Trong khi Google là đối thủ trực tiếp, ChatGPT của OpenAI lại là một thách thức từ một hướng khác, cạnh tranh về sự chú ý của người dùng và vị thế trong lĩnh vực AI. ChatGPT bùng nổ vào cuối năm 2022, đạt 100 triệu người dùng hàng tháng chỉ trong hai tháng, trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất lịch sử.

Người dùng đón nhận ChatGPT như một trợ lý AI đa năng. Về bản chất, ChatGPT bắt đầu thay thế nhiều trường hợp sử dụng tìm kiếm – tại sao phải lướt qua các liên kết Google khi AI có thể trực tiếp cung cấp câu trả lời?

Quan trọng hơn, OpenAI đã tích hợp khả năng duyệt web và tìm kiếm trực tiếp vào ChatGPT. Nó có thể tìm kiếm web theo thời gian thực và cung cấp câu trả lời kèm theo trích dẫn, kết hợp giao diện ngôn ngữ tự nhiên với thông tin kịp thời.

Vậy điều này đặt một công cụ chuyên biệt như Perplexity ở đâu? Một mặt, việc Perplexity tập trung vào vai trò “cỗ máy trả lời” với trích dẫn chính xác có thể là lợi thế cho người dùng ưu tiên nguồn đáng tin cậy. Nó cũng không yêu cầu câu lệnh dài dòng, có thể hiệu quả hơn phong cách trò chuyện của ChatGPT.

Mặt khác, nếu ChatGPT có thể làm gần như mọi thứ Perplexity làm cộng với nhiều thứ khác, nhiều người dùng phổ thông có thể không thấy cần một ứng dụng riêng biệt. Lợi thế về cơ sở người dùng và tích hợp của ChatGPT là rất lớn.

Cuộc đua AI khốc liệt và câu hỏi về giá trị dài hạn

Trong bối cảnh này, sự hoài nghi về mức định giá 14 tỷ USD của Perplexity là điều dễ hiểu. Công ty đang cố gắng khẳng định vị thế trong một đấu trường cực kỳ cạnh tranh.

Những người lạc quan tin rằng sự tăng trưởng nhanh và sự hậu thuẫn mạnh mẽ cho thấy Perplexity có cơ hội trở thành “Google của tìm kiếm AI“. Nếu tiếp tục đổi mới, duy trì chất lượng và có lẽ đảm bảo một quan hệ đối tác chiến lược (ví dụ, với Apple), quy mô của nó có thể biện minh cho việc định giá. 400 triệu lượt truy vấn mỗi tháng và doanh thu 100 triệu USD ARR không phải là nhỏ.

Tuy nhiên, phe hoài nghi có nhiều lý lẽ. Mức giá 14 tỷ USD ngụ ý kỳ vọng rất cao về quy mô người dùng hoặc khả năng kiếm tiền. Việc kiếm tiền từ tìm kiếm AI rất phức tạp. Nếu Perplexity giới thiệu quảng cáo, nó có thể làm suy yếu trải nghiệm người dùng. Nếu gắn bó với đăng ký, doanh thu có thể khiêm tốn.

Ngay cả 100 triệu USD ARR hiện tại, dù ấn tượng, cũng chỉ là một phần nhỏ so với định giá 14 tỷ USD (bội số doanh thu 140x), khó biện minh trừ khi tăng trưởng tiếp tục thần tốc. Chi phí tính toán để chạy các mô hình AI lớn cũng là một gánh nặng.

Người dùng sẽ tập trung vào số ít nền tảng

Việc người dùng hợp nhất xung quanh một vài nền tảng là một xu hướng thực sự. Giống như buổi đầu của internet, nhiều công cụ tìm kiếm tồn tại nhưng cuối cùng chỉ có một vài cái thống trị. Chúng ta có thể thấy một sự sàng lọc tương tự trong các trợ lý AI.

Thách thức của Perplexity là đảm bảo nó là một trong những người sống sót, lý tưởng nhất là với tư cách người dẫn đầu thị trường. Nếu vẫn là một ứng dụng độc lập, đối tượng của nó có thể chững lại.

Cuối cùng, một phần của mức định giá cao ngất trời của Perplexity có thể là do tâm lý “cơn sốt vàng AI” hiện tại. Các nhà đầu tư lo sợ bỏ lỡ nền tảng lớn tiếp theo. Điều này có thể dẫn đến việc định giá vượt quá các yếu tố cơ bản. Mức định giá 14 tỷ USD cho Perplexity được cho là “định giá trước” một tương lai nơi nó thực sự phá vỡ một phần kinh doanh của Google. Điều đó có thể xảy ra, nhưng còn xa mới chắc chắn.

Kết luận

Perplexity AI rõ ràng là một hiện tượng, với tốc độ tăng trưởng và sự quan tâm của nhà đầu tư đáng kinh ngạc. Công nghệ “cỗ máy trả lời” của họ mang đến một làn gió mới cho trải nghiệm tìm kiếm, hứa hẹn sự trực tiếp và đáng tin cậy hơn.

Tuy nhiên, con đường phía trước đầy chông gai. Đối đầu với gã khổng lồ Google, kẻ đang nhanh chóng thích ứng với AI, và sự trỗi dậy của các trợ lý AI toàn năng như ChatGPT, Perplexity phải chứng minh được giá trị độc đáo và khả năng mở rộng quy mô vượt trội để biện minh cho mức định giá 14 tỷ USD. Liệu Perplexity có thể trở thành kẻ thay đổi cuộc chơi hay chỉ là một ngôi sao băng trong cơn sốt AI? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước, và thị trường sẽ là người phán xử cuối cùng cho tham vọng của kỳ lân công nghệ này.