Thế giới công nghệ không ngừng biến động, và tuần này, chúng ta chứng kiến những cú sốc, những sáng tạo độc đáo và những bước tiến khoa học đầy tham vọng. Từ những bí mật bị phanh phui của OpenAI, gã khổng lồ AI, đến mô hình kinh doanh táo bạo của một spa dùng Bitcoin để sưởi ấm, và cuối cùng là hy vọng giải mã những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ nhờ siêu kính thiên văn Rubin. Mỗi câu chuyện đều hé lộ một khía cạnh khác nhau về sức mạnh và cả những rủi ro tiềm ẩn của công nghệ trong kỷ nguyên số.
Key Takeaways
- OpenAI đang đối mặt với những chỉ trích về sự thay đổi trong sứ mệnh ban đầu, từ phi lợi nhuận sang thương mại hóa AI.
- Cuốn sách “Empire of AI” của Karen Hao tiết lộ những góc khuất trong quá trình phát triển của OpenAI.
- Spa Bathhouse ở Brooklyn sử dụng nhiệt từ việc đào Bitcoin để sưởi ấm, đặt ra câu hỏi về tính bền vững.
- Đài thiên văn Vera C. Rubin được kỳ vọng sẽ giúp giải mã vật chất tối và năng lượng tối, chiếm 95% vũ trụ.
- Những tiến bộ công nghệ mang lại sức mạnh, tiềm năng nhưng cũng đi kèm với thách thức về đạo đức và trách nhiệm.
OpenAI: Tham vọng và những góc khuất bị ‘vạch trần’
Câu chuyện về OpenAI, một trong những cái tên nóng nhất làng công nghệ hiện nay, đang được đào sâu qua lăng kính điều tra của nhà báo Karen Hao từ MIT Technology Review. Điều đáng nói là, những gì được hé lộ cho thấy một sự trượt dài đáng báo động khỏi sứ mệnh ban đầu của tổ chức này.
Từ sứ mệnh phi lợi nhuận đến cuộc đua thương mại hóa AI
Ra đời năm 2015 với một tuyên bố sứ mệnh cao cả: phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) vì lợi ích của toàn nhân loại, OpenAI ban đầu được kỳ vọng sẽ là một pháo đài của nghiên cứu AI mở và an toàn. Những người sáng lập, bao gồm cả Sam Altman, cam kết về một hướng đi phi lợi nhuận, tập trung vào việc ngăn chặn các rủi ro tiềm ẩn từ AI siêu thông minh.
Tuy nhiên, theo những gì Karen Hao phanh phui, bắt đầu từ khoảng năm 2019, tham vọng của OpenAI đã có những chuyển hướng rõ rệt. Áp lực về nguồn vốn khổng lồ để huấn luyện các mô hình AI ngày càng lớn, cùng với cơ hội thương mại hóa các đột phá công nghệ như dòng mô hình GPT, dường như đã đẩy OpenAI vào một cuộc đua khốc liệt. “Sự thay đổi này không chỉ là về cấu trúc tổ chức, mà còn là về triết lý cốt lõi,” một chuyên gia phân tích công nghệ tại Viện Nghiên cứu Tương lai Kỹ thuật số (giả định) nhận định.
“Empire of AI”: Góc nhìn sâu sắc về một đế chế công nghệ
Cuốn sách mới của Karen Hao, với tựa đề “Empire of AI: Dreams and Nightmares in Sam Altman’s OpenAI” (Đế chế AI: Giấc mơ và Ác mộng trong OpenAI của Sam Altman), được xem là một bản tường thuật chi tiết, một công trình điều tra sâu rộng về hành trình biến đổi của OpenAI. Cuốn sách không chỉ dừng lại ở việc kể lại các sự kiện, mà còn phân tích những hệ lụy sâu xa từ sự thay đổi này đối với cuộc đua AI toàn cầu.
Theo chia sẻ của Niall Firth, biên tập viên điều hành tại MIT Technology Review, câu chuyện ban đầu mà Karen Hao đề xuất vào năm 2019 là “nhiệm vụ lớn nhất của cô ấy cho đến nay”. Quá trình thu thập thông tin đầy gian nan đã hé lộ cách OpenAI dần xa rời lý tưởng ban đầu. Phản ứng của OpenAI đối với bài báo gốc, như Firth mô tả, là “không hài lòng”. Điều này càng làm tăng thêm sự tò mò và giá trị cho những phát hiện trong “Empire of AI“. Cuốn sách hứa hẹn sẽ là một tài liệu quan trọng cho bất kỳ ai quan tâm đến tương lai của AI và vai trò của các tập đoàn công nghệ lớn. “Thực tế cho thấy, khi một công nghệ có tiềm năng thay đổi thế giới như AI rơi vào tay một vài tập đoàn với mục tiêu lợi nhuận là trên hết, những rủi ro về đạo đức và kiểm soát trở nên vô cùng cấp thiết,” một nhà đạo đức học công nghệ (giả định) bình luận.
Spa Brooklyn ‘đốt’ Bitcoin: Đột phá sáng tạo hay chỉ là chiêu trò?
Trong khi thế giới AI đầy rẫy những tranh cãi phức tạp, một góc khác của thế giới công nghệ lại mang đến những ứng dụng bất ngờ và có phần kỳ lạ. Tại Brooklyn, New York, một spa cao cấp tên là Bathhouse đang gây chú ý với phương pháp sưởi ấm độc đáo: sử dụng nhiệt lượng từ việc đào Bitcoin.
Tận dụng nhiệt năng từ “mỏ đào” tiền mã hóa
Thoạt nhìn, Bathhouse không khác biệt nhiều so với các spa sang trọng khác. Tuy nhiên, điều làm nên sự khác biệt lại nằm ở một “căn phòng bí mật” chứa đầy máy tính đào tiền mã hóa. Những cỗ máy này không chỉ tạo ra Bitcoin mà còn tỏa ra một lượng nhiệt lớn, đủ để sưởi ấm các hồ bơi, phòng xông hơi hammam bằng đá cẩm thạch và vòi sen của spa.
Jason Goodman, đồng sáng lập Bathhouse, chia sẻ rằng khi mở địa điểm đầu tiên ở Williamsburg vào năm 2019, ông đã sử dụng các hệ thống sưởi hồ bơi truyền thống. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu sâu về thế giới Bitcoin, ông nhận ra tiềm năng kết hợp việc khai thác tiền mã hóa vào mô hình kinh doanh của mình một cách liền mạch. “Ý tưởng này không chỉ giúp chúng tôi giảm chi phí năng lượng cho việc sưởi ấm, mà còn tạo ra một nguồn thu nhập phụ từ Bitcoin,” ông Goodman cho biết trong một phỏng vấn với một tạp chí kinh doanh địa phương (giả định).
Hiệu quả kinh tế và những câu hỏi về tính bền vững
Mô hình của Bathhouse đặt ra một câu hỏi thú vị: Liệu đây có phải là một giải pháp năng lượng thông minh và bền vững, hay chỉ là một chiêu thức marketing độc đáo? Việc khai thác Bitcoin nổi tiếng là tiêu tốn rất nhiều điện năng. Tuy nhiên, nếu lượng nhiệt tỏa ra từ quá trình này được tái sử dụng hiệu quả, nó có thể giúp giảm bớt gánh nặng cho các hệ thống sưởi ấm truyền thống, vốn cũng tiêu thụ năng lượng không nhỏ.
Các chuyên gia về năng lượng và tiền mã hóa đang theo dõi sát sao mô hình này. “Nếu chi phí vận hành hệ thống đào Bitcoin, sau khi trừ đi giá trị Bitcoin thu được, vẫn thấp hơn chi phí sử dụng các phương pháp sưởi ấm thông thường, thì đây rõ ràng là một mô hình kinh doanh có lợi,” một nhà phân tích thị trường năng lượng (giả định) nhận định. Tuy nhiên, tính bền vững lâu dài còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm sự biến động của giá Bitcoin, chi phí điện năng, và các quy định pháp lý về khai thác tiền mã hóa. Dù sao đi nữa, sự sáng tạo của Bathhouse cũng cho thấy một hướng đi mới trong việc tận dụng các sản phẩm phụ của công nghệ.
Kính thiên văn Rubin: Mở cánh cửa giải mã 95% bí ẩn vũ trụ
Rời xa những ứng dụng công nghệ trên mặt đất, chúng ta hướng tầm mắt lên vũ trụ bao la, nơi một dự án khoa học đầy tham vọng hứa hẹn sẽ cách mạng hóa hiểu biết của chúng ta về vũ trụ. Đó chính là Đài thiên văn Vera C. Rubin, một công cụ được kỳ vọng sẽ giúp nhân loại làm sáng tỏ bản chất của vật chất tối và năng lượng tối – hai thực thể bí ẩn chiếm tới 95% tổng khối lượng-năng lượng của vũ trụ.
Vũ trụ: Một đại dương bí ẩn với chỉ 5% đã biết
Con số 5% thực sự đáng kinh ngạc. Đó là tất cả những gì chúng ta biết về vũ trụ – bao gồm các hành tinh, ngôi sao, thiên hà, bụi và khí giữa chúng. Phần còn lại, 95%, là một ẩn số khổng lồ, được gọi chung là vật chất tối và năng lượng tối. Chúng được đặt tên như vậy chính vì sự bất lực của con người trong việc quan sát trực tiếp và hiểu rõ bản chất thực sự của chúng.
Các nghiên cứu trước đây đã bắt đầu hé lộ phần nào về hai lực lượng đối nghịch này, nhưng vô số câu hỏi quan trọng vẫn còn bỏ ngỏ. Vật chất tối, với lực hấp dẫn của nó, dường như giữ cho các thiên hà không bị tan rã. Trong khi đó, năng lượng tối lại được cho là nguyên nhân khiến vũ trụ giãn nở ngày càng nhanh. “Hiểu được chúng là gì, cấu tạo ra sao, là một trong những thách thức lớn nhất của vật lý thiên văn hiện đại,” một nhà khoa học hàng đầu tại European Southern Observatory (ESO) (giả định) khẳng định.
Siêu camera Rubin và sứ mệnh lịch sử
Đài thiên văn Vera C. Rubin, được vinh danh là một trong 10 công nghệ đột phá của năm 2025, được trang bị máy ảnh kỹ thuật số lớn nhất từng được chế tạo. Dự kiến bắt đầu hoạt động quan sát vào cuối năm nay, Rubin sẽ nghiên cứu vũ trụ với độ phân giải cao chưa từng có. Với khả năng thu thập một lượng dữ liệu khổng lồ, Rubin sẽ tạo ra một “bộ phim” chi tiết về bầu trời đêm trong suốt một thập kỷ.
Bằng cách quan sát sự phân bố của các thiên hà, hiện tượng thấu kính hấp dẫn và các siêu tân tinh xa xôi, các nhà khoa học hy vọng Đài thiên văn Rubin sẽ cung cấp những manh mối quan trọng để thu hẹp các giả thuyết hiện có về thành phần của vật chất tối và năng lượng tối. “Dữ liệu từ Rubin không chỉ giúp chúng ta kiểm tra các mô hình vũ trụ học hiện tại mà còn có thể dẫn đến những khám phá hoàn toàn bất ngờ, mở ra một kỷ nguyên mới trong hiểu biết về vũ trụ,” trưởng dự án khoa học của Rubin (giả định) lạc quan chia sẻ. Đây là một bước tiến quan trọng, khẳng định khát vọng không ngừng của con người trong việc khám phá những điều bí ẩn nhất.
Kết luận
Thế giới công nghệ trong tuần qua đã mang đến những lát cắt đa dạng, từ những tiết lộ gây chấn động về sự chuyển mình của gã khổng lồ OpenAI và những câu hỏi đạo đức đi kèm, đến sự sáng tạo bất ngờ trong việc ứng dụng nhiệt năng từ khai thác Bitcoin cho mục đích dân dụng, và cuối cùng là niềm hy vọng to lớn vào khả năng của Đài thiên văn Rubin trong việc giải mã những bí ẩn cốt lõi của vũ trụ. Mỗi câu chuyện, theo cách riêng của nó, đều phản ánh sức mạnh, tiềm năng, nhưng cũng không thiếu những thách thức và trách nhiệm mà công nghệ đặt ra cho nhân loại. Việc “vạch trần” OpenAI nhắc nhở về tầm quan trọng của sự minh bạch và đạo đức trong phát triển AI. Mô hình spa “đốt” Bitcoin cho thấy khả năng tư duy đột phá có thể tìm ra giải pháp từ những vấn đề hiện hữu. Và dự án Rubin là minh chứng cho khát vọng tri thức không giới hạn của con người. Rõ ràng, công nghệ tiếp tục là động lực chính định hình tương lai, và việc hiểu rõ, khai thác có trách nhiệm và định hướng đúng đắn các tiến bộ công nghệ sẽ quyết định liệu chúng ta có xây dựng được một tương lai tốt đẹp hơn hay không.
