Sau gần hai thập kỷ hợp tác tiên phong và gặt hái vô số thành tựu, Chương trình MIT-Bồ Đào Nha (MPP) chính thức bước vào một chương mới đầy tham vọng, kéo dài đến năm 2030. Thỏa thuận vừa được ký kết giữa Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và Quỹ Khoa học và Công nghệ Bồ Đào Nha (FCT) không chỉ là sự tiếp nối một mối lương duyên khoa học thành công, mà còn là một cú hích mạnh mẽ cho những khám phá đột phá trong các lĩnh vực then chốt của tương lai như trí tuệ nhân tạo, công nghệ nano và biến đổi khí hậu.
Key Takeaways
- Chương trình MIT-Bồ Đào Nha (MPP) bước vào giai đoạn mới đến năm 2030, tập trung vào các lĩnh vực then chốt như AI, công nghệ nano và biến đổi khí hậu.
- MPP đã tạo ra 47 công ty spin-off và tài trợ hơn 220 dự án nghiên cứu chung, đào tạo nhiều nhà nghiên cứu xuất sắc.
- Giai đoạn 4 của MPP (2025-2030) mở rộng sang các lĩnh vực mới như chip/công nghệ nano, năng lượng, AI và không gian.
- Sự hợp tác mang lại lợi ích cho cả MIT và Bồ Đào Nha, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển kinh tế của Bồ Đào Nha.
- Chương trình cũng cung cấp cơ hội nghiên cứu độc đáo cho MIT, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học đại dương nhờ các cơ sở vật chất tại Bồ Đào Nha.
Nền tảng vững chắc từ quá khứ
Kể từ khi thành lập 19 năm trước, Chương trình MIT-Bồ Đào Nha (MPP) đã khẳng định vị thế là một mô hình hợp tác quốc tế kiểu mẫu. Chương trình đã tạo điều kiện cho sự ra đời của 47 công ty spin-off khởi nghiệp, tài trợ hơn 220 dự án nghiên cứu chung giữa các nhà khoa học MIT và Bồ Đào Nha, đồng thời đào tạo một thế hệ các nhà nghiên cứu xuất sắc ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Chính sự thấu hiểu sâu sắc lẫn nhau, nhận diện rõ điểm mạnh, điểm yếu của mỗi bên qua gần hai thập kỷ đã tạo nên một sức mạnh tổng hợp mà khó có thể đạt được trong một thời gian ngắn.
Giáo sư Douglas Hart, đồng giám đốc MPP từ MIT, nhấn mạnh: “Một trong những lợi thế của một chương trình kéo dài là chúng tôi đã quá quen thuộc với nhau. Chúng tôi đã học hỏi hệ thống, điểm mạnh và điểm yếu của nhau và tạo ra một sức mạnh tổng hợp không thể có nếu chỉ hợp tác trong thời gian ngắn.” Sự tin tưởng này chính là nền tảng để hai bên tiếp tục dấn thân vào những thách thức khoa học mới.
Bước ngoặt Phase 4: Khát vọng và Tầm nhìn đến 2030
Giai đoạn 4 của MPP, kéo dài từ 2025 đến 2030, được kỳ vọng sẽ mang lại những tác động to lớn hơn nữa. Theo ông Fernando Alexandre, Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Khoa học và Đổi mới Bồ Đào Nha, giai đoạn mới này hứa hẹn “tham vọng và tác động lớn hơn nữa – nâng tầm khoa học Bồ Đào Nha và khả năng chuyển đổi nền kinh tế, cải thiện xã hội lên những tầm cao mới.” Các lĩnh vực trọng tâm không chỉ bao gồm những vấn đề cấp bách toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dương, mà còn cả số hóa và không gian.
Chủ tịch MIT, bà Sally Kornbluth, cũng bày tỏ sự phấn khởi: “Các chương trình hợp tác quốc tế như MIT-Portugal Program là hoàn toàn thiết yếu cho sứ mệnh nghiên cứu, giáo dục và phục vụ của MIT.” Bà nhấn mạnh rằng MPP mang đến cơ hội cho giảng viên và sinh viên MIT làm việc trong môi trường nghiên cứu độc đáo, không chỉ khám phá điều mới mẻ mà còn góp phần giải quyết các vấn đề cấp bách của địa phương và toàn cầu.
Trong giai đoạn mới, bên cạnh việc tiếp tục các nghiên cứu đang diễn ra từ Giai đoạn 3 (khoa học khí hậu, hệ thống Trái đất, chuyển đổi số trong sản xuất, và thành phố bền vững), các nhà nghiên cứu sẽ tập trung vào bốn lĩnh vực mới: chip/công nghệ nano, năng lượng (một lĩnh vực đã được chú trọng ở Giai đoạn 2), trí tuệ nhân tạo (AI), và không gian. Giáo sư John Hansman, đồng giám đốc MPP, cho biết: “Chúng tôi đang mở rộng phạm vi cho các lĩnh vực hợp tác bổ sung.”
Sức mạnh cộng hưởng: Lợi ích đa chiều cho MIT và Bồ Đào Nha
Không chỉ Bồ Đào Nha hưởng lợi từ chương trình. MPP mang lại giá trị độc đáo cho MIT và cộng đồng khoa học nghiên cứu Hoa Kỳ rộng lớn hơn. Thực tế cho thấy, Bồ Đào Nha ngày nay đã mạnh mẽ hơn rất nhiều so với 20 năm trước, và nhiều lĩnh vực thế mạnh của họ, đặc biệt là thành phố bền vững và năng lượng xanh, đã chịu ảnh hưởng tích cực từ chương trình này.
Đòn bẩy cho khoa học và kinh tế Bồ Đào Nha
Sự hợp tác với MIT đã nâng cao năng lực nghiên cứu của Bồ Đào Nha, thúc đẩy nâng cấp tổ chức trong hệ sinh thái R&D quốc gia. Các trường đại học và công ty Bồ Đào Nha có cơ hội tham gia vào các dự án phức hợp mà họ khó có thể tự mình đảm nhận. Đáng chú ý, MPP đã tạo điều kiện cho việc đào tạo 198 tiến sĩ Bồ Đào Nha, góp phần chuyển dịch hệ thống giáo dục nước này theo các tiêu chuẩn toàn cầu. Số lượng công ty khởi nghiệp từ các trường đại học Bồ Đào Nha cũng tăng vọt, minh chứng cho tinh thần khởi nghiệp ngày càng được khơi dậy mạnh mẽ.
MIT: Mở rộng sứ mệnh toàn cầu
Đối với MIT, chương trình cung cấp những cơ hội nghiên cứu đại dương độc nhất vô nhị nhờ các cơ sở vật chất hàng hải đặc biệt ở Bồ Đào Nha, bao gồm cảng nước sâu Lisbon và một cơ sở Hải quân Bồ Đào Nha phía nam Lisbon. Sự hợp tác quốc tế cho phép thử nghiệm và phát triển các nguyên mẫu nghiên cứu trong các môi trường nuôi trồng thủy sản khác nhau ở cả Mỹ và Bồ Đào Nha. Điều này, theo lời Giáo sư Stefanie Mueller từ MIT, là “chìa khóa” cho nhiều dự án nghiên cứu tiên tiến, ví dụ như phát triển hệ thống theo dõi hệ vi sinh của các trang trại rong biển để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn có hại liên quan đến ấm lên đại dương.
Những dấu ấn đậm nét và định hướng tương lai
Thành công của MPP được minh chứng qua nhiều dự án và sáng kiến cụ thể. Một trong những “soái hạm” của Giai đoạn 3 là việc phát triển vệ tinh CubeSat của Bồ Đào Nha, đánh dấu lần phóng vệ tinh thứ hai của quốc gia này và là lần đầu tiên sau 30 năm. Các hoạt động trao đổi sinh viên và giảng viên cũng diễn ra sôi nổi, chỉ riêng Giai đoạn 3 đã có 59 sinh viên MIT và 53 giảng viên/nhà nghiên cứu đến Bồ Đào Nha, trong khi MIT đón 131 sinh viên và 49 giảng viên/nhà nghiên cứu từ các đối tác Bồ Đào Nha.
Từ vệ tinh CubeSat đến Trường hè Robot biển
Một điểm nhấn khác là Trường hè Robot biển (Marine Robotics Summer School) thường niên tại Azores. Khóa học kéo dài hai tuần này quy tụ những sinh viên ưu tú và các nhà nghiên cứu hàng đầu từ MIT, Viện Hải dương học Woods Hole và Bồ Đào Nha. Giáo sư Hart chia sẻ rằng nhiều sinh viên từng tham gia trường hè sau đó đã đến học tại MIT và trở thành giáo sư trong lĩnh vực khoa học đại dương. Đây là minh chứng sống động cho tác động tích cực và sự phát triển nhân tài mà chương trình mang lại.
Mở rộng hợp tác, gia tăng tầm ảnh hưởng
Bước vào giai đoạn tiếp theo, các nhà lãnh đạo chương trình không chỉ đặt mục tiêu duy trì thành công mà còn mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Giáo sư Hart bày tỏ mong muốn “không nhất thiết phải mở rộng khoa học của chương trình, mà là các nhóm tham gia.” Điều này bao gồm việc tăng cường sự hiện diện của MPP trong các lĩnh vực kỹ thuật như AI và sản xuất vi-nano, cũng như trong khoa học xã hội và nhân văn, nhằm tiếp cận một bộ phận dân số lớn hơn ở cả MIT và Bồ Đào Nha.
Kết luận
Việc MIT và Bồ Đào Nha tiếp tục ký kết hợp tác đến năm 2030 không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng, mà còn là một tuyên bố đanh thép về tầm quan trọng của hợp tác quốc tế trong giải quyết các thách thức khoa học và xã hội toàn cầu. Với nền tảng vững chắc gần hai thập kỷ, cùng những định hướng chiến lược rõ ràng cho tương lai, Chương trình MIT-Bồ Đào Nha Giai đoạn 4 hứa hẹn sẽ tiếp tục là một vườn ươm đổi mới, một động lực tăng trưởng cho cả hai quốc gia. Câu hỏi đặt ra không phải là liệu chương trình có thành công hay không, mà là những đột phá tiếp theo nào sẽ được tạo ra từ mối lương duyên khoa học này, và chúng sẽ định hình tương lai của chúng ta ra sao.
