Trong kỷ nguyên mà thông tin là sức mạnh và tốc độ là yếu tố sống còn, Không quân Hoa Kỳ (USAF) đang đứng trước một cuộc cách mạng thầm lặng nhưng mang tính quyết định. Hàng ngàn chuyến bay, hàng triệu tấn hàng hóa và vô số mệnh lệnh điều phối toàn cầu – tất cả đang được tối ưu hóa nhờ một “trợ thủ” đắc lực: Trí tuệ nhân tạo (AI), hứa hẹn định hình lại tương lai của các hoạt động không vận quân sự.
Key Takeaways
- Không quân Hoa Kỳ đang ứng dụng AI để tối ưu hóa các hoạt động không vận.
- Trung tâm Điều hành Bay số 618 (618th AOC) hợp tác với Phòng thí nghiệm Lincoln (MIT) phát triển dự án CAITT.
- CAITT sử dụng Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (NLP) để “hiểu” và xử lý ngôn ngữ trong giao tiếp.
- Công cụ “tóm tắt chủ đề” giúp nhanh chóng nhận diện các vấn đề quan trọng từ tin nhắn chat.
- Công cụ “tìm kiếm ngữ nghĩa” cho phép tìm kiếm thông tin chính xác hơn bằng ngôn ngữ tự nhiên.
Gánh nặng thông tin và “cú hích” từ AI
Tại Trung tâm Điều hành Bay số 618 (618th AOC), trái tim của Bộ Tư lệnh Không vận Hoa Kỳ, mỗi ngày là một dòng chảy không ngừng của hàng trăm tin nhắn chat giữa phi công, phi hành đoàn và kiểm soát viên. Đây là trung tâm điều hành bay lớn nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ, chịu trách nhiệm chỉ huy một hạm đội lên đến cả nghìn máy bay. Nhiệm vụ của họ vô cùng phức tạp: cân nhắc vô số biến số để xác định đường bay tối ưu, tính toán thời gian tiếp nhiên liệu hoặc xếp dỡ hàng hóa, và phân công nhân sự phù hợp cho từng nhiệm vụ. Khả năng lập kế hoạch chuẩn xác của họ chính là yếu tố then chốt giúp Không quân Mỹ phản ứng nhanh chóng trước các yêu cầu an ninh quốc gia trên toàn cầu.
Đại tá Joseph Monaco, Giám đốc chiến lược tại 618th AOC, thẳng thắn thừa nhận: “Việc vận chuyển một hệ thống phòng thủ tên lửa xuyên thế giới đòi hỏi rất nhiều công sức. Trước đây, sự phối hợp này chủ yếu dựa vào điện thoại và email. Giờ đây, chúng tôi đang sử dụng chat, và điều này tạo ra cơ hội để trí tuệ nhân tạo tăng cường quy trình làm việc của chúng tôi.” Chính từ nhu cầu cấp thiết này, 618th AOC đã bắt tay hợp tác với Phòng thí nghiệm Lincoln (Lincoln Laboratory) thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) để phát triển các công cụ AI tiên tiến, thông qua một dự án mang tên CAITT (Conversational AI Technology for Transition).
CAITT: “Bộ não” AI giải mã ngôn ngữ giao tiếp
Dự án CAITT không phải là một nỗ lực đơn lẻ. Nó là một phần của một chương trình hiện đại hóa lớn hơn của Không quân mang tên NITMRE (Next Generation Information Technology for Mobility Readiness Enhancement). Cuộc gặp gỡ giữa Đại tá Monaco, Trung tá Tim Heaton, và Đại úy Laura Quitiquit từ 618th AOC với các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Lincoln đã đặt nền móng vững chắc cho việc ứng dụng công nghệ AI này.
Trọng tâm của CAITT chính là Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (NLP), một nhánh của AI cho phép máy tính “đọc” và “hiểu” ngôn ngữ con người. Courtland VanDam, nhà nghiên cứu thuộc Nhóm Công nghệ và Hệ thống AI của Phòng thí nghiệm Lincoln, người dẫn dắt dự án, giải thích: “Chúng tôi đang sử dụng NLP để lập bản đồ các xu hướng chính trong các cuộc trò chuyện qua chat, truy xuất và trích dẫn thông tin cụ thể, đồng thời xác định và bối cảnh hóa các điểm quyết định quan trọng.” CAITT thực chất là một bộ công cụ đa dạng, tất cả đều dựa trên nền tảng NLP.
Tóm tắt chủ đề: Nhận diện điểm nóng tức thời
Một trong những công cụ đã đạt đến độ chín muồi cao nhất là “tóm tắt chủ đề”. Công cụ này có khả năng tự động trích xuất các chủ đề đang nổi lên từ hàng loạt tin nhắn chat và trình bày chúng một cách trực quan, dễ hiểu. Nó làm nổi bật các cuộc trao đổi quan trọng và các vấn đề mới phát sinh. Ví dụ, một chủ đề nổi bật có thể là: “Thành viên phi hành đoàn thiếu visa Congo, nguy cơ chậm trễ.” Thông tin này sẽ đi kèm với số lượng tin nhắn liên quan và tóm tắt các điểm chính của cuộc thảo luận bằng gạch đầu dòng, đồng thời liên kết trực tiếp đến các đoạn chat gốc.
“Các nhiệm vụ của chúng tôi rất nhạy cảm về thời gian, vì vậy chúng tôi phải tổng hợp rất nhiều thông tin một cách nhanh chóng,” Đại tá Monaco nhấn mạnh. “Tính năng này thực sự có thể chỉ dẫn cho chúng tôi biết nên tập trung nỗ lực vào đâu.” Thực tế cho thấy, khả năng sàng lọc và ưu tiên thông tin trong một môi trường áp lực cao là yếu tố then chốt quyết định thành công của nhiệm vụ.
Tìm kiếm ngữ nghĩa: Vượt qua rào cản từ khóa
Một công cụ khác đang được đưa vào sử dụng là “tìm kiếm ngữ nghĩa”. Đây là một cải tiến vượt bậc so với công cụ tìm kiếm hiện có trong dịch vụ chat, vốn thường trả về kết quả trống nếu truy vấn không chứa chính xác từng từ trong tin nhắn. Với công cụ mới, người dùng có thể đặt câu hỏi bằng ngôn ngữ tự nhiên, chẳng hạn như “Tại sao máy bay X bị trễ?” và nhận được các kết quả thông minh, chính xác.
Courtland VanDam giải thích thêm: “Nó tích hợp một mô hình tìm kiếm dựa trên mạng nơ-ron có khả năng hiểu được ý định của người dùng trong truy vấn và vượt ra ngoài việc chỉ khớp từ khóa đơn thuần.” Đây là một bước tiến quan trọng, giúp người dùng khai thác tối đa kho dữ liệu ẩn chứa trong các cuộc hội thoại.
Hướng tới tương lai: Tự động hóa và dự đoán
Không dừng lại ở đó, các nhà nghiên cứu đang phát triển thêm nhiều công cụ tinh vi khác. Một số nhằm mục tiêu tự động thêm người dùng vào các cuộc trò chuyện được cho là phù hợp với chuyên môn của họ. Công cụ khác có khả năng dự đoán thời gian cần thiết trên mặt đất để dỡ các loại hàng hóa cụ thể khỏi máy bay – một yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc lên kế hoạch hậu cần. Ngoài ra, còn có các công cụ giúp tóm tắt các quy trình chính từ các tài liệu quy định, đóng vai trò như một hướng dẫn cho người vận hành khi họ xây dựng kế hoạch nhiệm vụ.
Sự ra đời của dự án CAITT bắt nguồn từ DAF–MIT AI Accelerator, một nỗ lực hợp tác ba bên giữa MIT, Phòng thí nghiệm Lincoln và Bộ Không quân (DAF). Mục tiêu của sáng kiến này là phát triển và chuyển giao các thuật toán và hệ thống AI nhằm thúc đẩy cả DAF và xã hội. “Thông qua sự tham gia của chúng tôi vào AI Accelerator qua dự án NITMRE, chúng tôi nhận ra rằng mình có thể làm điều gì đó sáng tạo với tất cả thông tin chat phi cấu trúc tại 618th AOC,” Trung tá Tim Heaton chia sẻ. Khi các nguyên mẫu công cụ CAITT ngày càng hoàn thiện, chúng đã bắt đầu được chuyển giao cho 402nd Software Engineering Group, một nhà cung cấp phần mềm cho Bộ Quốc phòng. Nhóm này sẽ triển khai các công cụ vào môi trường phần mềm vận hành đang được 618th AOC sử dụng.
Kết luận
Việc ứng dụng AI, đặc biệt là NLP, trong các hoạt động điều phối của Không quân Hoa Kỳ không chỉ là một cải tiến công nghệ đơn thuần mà còn là một bước ngoặt chiến lược. Nó cho phép tối ưu hóa nguồn lực, tăng tốc độ ra quyết định và nâng cao đáng kể hiệu quả hoạt động trong một môi trường toàn cầu ngày càng phức tạp và đòi hỏi phản ứng nhanh. Thành công của dự án CAITT hứa hẹn sẽ mở đường cho việc áp dụng AI rộng rãi hơn nữa, không chỉ trong quân đội mà còn có thể lan tỏa sang các lĩnh vực dân sự, nơi mà việc xử lý và phân tích lượng lớn thông tin phi cấu trúc cũng là một thách thức lớn. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy AI đang dần trở thành một “đòn bẩy” không thể thiếu trong việc duy trì ưu thế và hiệu quả hoạt động của các tổ chức hiện đại.
