M&A 2025: AI ‘giải cứu’ giữa bão chính trị và thương mại?

Thị trường Mua bán và Sáp nhập (M&A) toàn cầu năm 2025 đang đứng trước một ngã rẽ đầy thử thách, nơi những căng thẳng địa chính trị, áp lực kinh tế và cuộc cách mạng công nghệ buộc giới đầu tư phải tư duy lại toàn bộ cuộc chơi. Trong bối cảnh đó, Trí tuệ Nhân tạo (AI) nổi lên như một yếu tố then chốt, hứa hẹn định hình lại cách các thương vụ được tìm kiếm, cấu trúc và hoàn tất.

Bối cảnh M&A 2025: Ngã rẽ quan trọng trước biến động toàn cầu

Năm 2025 mở ra với một bức tranh M&A phức tạp. Những bất ổn địa chính trị kéo dài, các cơn gió ngược kinh tế và sự bùng nổ của công nghệ tiên tiến đang tạo ra một môi trường đầu tư đầy biến động. Các nhà hoạch định thương vụ buộc phải xem xét lại chiến lược, từ khâu tìm kiếm cơ hội, cấu trúc giao dịch cho đến khi chốt hạ thành công. Chính sách thương mại nổi lên như một biến số khó lường, tác động trực tiếp đến dòng chảy M&A toàn cầu.

Chính sách thương mại: Biến số khó lường định hình lại cuộc chơi M&A

Sự khó đoán của thuế quan, những thay đổi trong các liên minh chiến lược và sự gia tăng giám sát từ các cơ quan quản lý đã đẩy hoạt động M&A toàn cầu vào vùng lãnh thổ thận trọng hơn.

Tác động của chính sách thương mại Mỹ và sự thận trọng gia tăng

Những thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ đang kìm hãm các thương vụ xuyên biên giới và khiến việc dự đoán dòng doanh thu tương lai trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Điều này đặt ra thách thức kép cho các nhà đầu tư: làm thế nào để duy trì đà tăng trưởng trong khi vẫn bảo vệ danh mục đầu tư khỏi các cú sốc địa chính trị.

Số liệu từ Datasite, nền tảng quản lý hơn 19.000 thương vụ mới mỗi năm, đã phần nào hé lộ bức tranh này. Lượng thương vụ mới khởi động, đặc biệt là bán tài sản và sáp nhập, đã tăng 4% trên toàn cầu trong bốn tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là tín hiệu ban đầu cho thấy tiềm năng và động lực của thị trường.

Tuy nhiên, sự thận trọng cũng hiện hữu rõ rệt. Tỷ lệ hoàn tất thương vụ trên Datasite đã giảm xuống còn 44% sau thông báo áp thuế lớn đầu tiên của Mỹ vào ngày 2 tháng 4, so với mức 49% cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy bên mua đang chậm lại, họ cần thêm thời gian để đánh giá rủi ro, đặt ra nhiều câu hỏi hơn và sẵn sàng rút lui nếu cần.

Thuế quan – Rào cản trực tiếp đến lợi nhuận và định giá

Một lý do chính là thuế quan. Khi thuế được áp lên hàng hóa nhập khẩu hoặc nguyên liệu thô, chúng có thể tác động trực tiếp đến cơ cấu chi phí và biên lợi nhuận của các công ty mục tiêu, đặc biệt là những công ty có chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này tạo ra sự biến động trong các dự báo tài chính, làm phức tạp hóa mô hình định giá và cản trở hoạt động M&A.

Người mua phải đối mặt với rủi ro gia tăng khi cố gắng đánh giá liệu hiệu suất doanh thu hiện tại của công ty mục tiêu có thể duy trì được trong điều kiện thương mại thay đổi hay không. Trong nhiều trường hợp, thuế quan khiến các công ty phải xem xét lại việc mở rộng hoặc mua lại tại một số quốc gia nhất định, chuyển hướng hoạt động M&A sang các khu vực có mối quan hệ thương mại ổn định hơn.

Căng thẳng thương mại và rào cản pháp lý

Thêm vào đó, những căng thẳng thương mại đang diễn ra, ví dụ như giữa Mỹ và Trung Quốc, đã dẫn đến sự gia tăng giám sát pháp lý, tiếp tục trì hoãn hoặc làm hỏng các thương vụ. Những yếu tố kết hợp này buộc các nhà đàm phán phải dành nhiều thời gian hơn cho việc thẩm định chi tiết (due diligence), mô hình hóa các kịch bản thuế quan khác nhau và bổ sung các điều khoản bảo vệ vào cấu trúc thỏa thuận. Điều này làm cho quy trình M&A trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

Thuế quan không chỉ làm tăng chi phí hoạt động mà còn định hình lại việc hoạch định chiến lược bằng cách gây khó khăn hơn trong việc dự báo tăng trưởng dài hạn, lợi tức đầu tư và kết quả hội nhập trong các giao dịch xuyên biên giới. Các mô hình rủi ro hiện nay thường xuyên tính đến yếu tố phơi nhiễm thuế quan.

AI – “Vũ khí bí mật” trong kỷ nguyên M&A đầy thách thức

Trong bối cảnh đó, Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang bước vào cuộc chơi như một nhân tố thay đổi cục diện. AI không còn là một tiện ích tương lai xa vời mà đang trở thành trung tâm trong cách các công ty tiếp cận M&A.

AI tối ưu hóa quy trình thẩm định, gia cố “lá chắn” rủi ro

AI đang giúp các đội ngũ M&A xử lý lượng thông tin lớn hơn trong thời gian ngắn hơn và với độ chính xác cao hơn. Thẩm định chi tiết là một quy trình quan trọng nhưng tốn nhiều nguồn lực, theo truyền thống liên quan đến việc xem xét thủ công một lượng lớn tài liệu. Cách tiếp cận này có thể tốn thời gian và công sức, thường gây áp lực đáng kể cho các chuyên gia, đặc biệt khi làm việc dưới áp lực thời gian eo hẹp.

Công cụ AI có thể nhanh chóng sắp xếp, tóm tắt và làm nổi bật các điều khoản quan trọng cũng như các nghĩa vụ liên quan trong tài liệu, cho phép các nhà đàm phán tập trung vào những thông tin quan trọng nhất. Ví dụ, AI có thể tổ chức, phân loại và đánh dấu dữ liệu và rủi ro chính trên hàng ngàn tài liệu trong phòng dữ liệu ảo (virtual data room) theo thời gian thực, giúp giảm thiểu lỗi của con người và đảm bảo tuân thủ các yêu cầu pháp lý.

Không có gì ngạc nhiên khi cứ năm nhà đàm phán thì có một người hiện đang sử dụng AI tạo sinh (generative AI) trong quy trình M&A, trong khi nhiều người khác cho biết việc áp dụng AI là ưu tiên hoạt động hàng đầu của họ trong năm nay. Lý do là kịch bản M&A đang thay đổi: các cuộc đánh giá ngày càng gay gắt, cơ quan quản lý đặt nhiều câu hỏi hơn, và nhà đầu tư đòi hỏi sự thấu hiểu sâu sắc hơn.

AI và vai trò then chốt trong nhận diện mục tiêu và định giá

Phòng dữ liệu ảo cũng đang phát triển. Việc các đội ngũ sử dụng công cụ Hỏi & Đáp (Q&A) dựa trên AI để thẩm vấn thông tin trước khi đưa ra quyết định đã trở nên phổ biến. Thực tế, việc sử dụng các công cụ Q&A trên Datasite đã tăng lên kể từ đầu năm, phản ánh nhu cầu ngày càng tăng của bên bán trong việc sẵn sàng phản hồi nhanh chóng và kỹ lưỡng cho bên mua.

Ngoài ra, AI ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các mục tiêu mua lại tiềm năng. Bằng cách phân tích các tín hiệu thị trường khác nhau như mô tả công ty, tính tương thích về địa lý và tiêu chí liên quan đến quy mô, AI có thể giúp người mua xác định các ứng cử viên phù hợp một cách hiệu quả hơn. Một số nền tảng dựa trên AI đã cho phép các nhà đàm phán khám phá các mục tiêu tiềm năng nhanh hơn và chính xác hơn.

AI cũng có thể đóng góp vào quá trình định giá bằng cách cung cấp các phân tích dựa trên dữ liệu từ xu hướng lịch sử và điều kiện thị trường hiện tại. Nó cũng có thể tự động hóa các tác vụ thường xuyên và tốn nhiều công sức, chẳng hạn như biên tập lại thông tin nhạy cảm trong tài liệu.

Chuyển dịch chiến lược: Từ bị động chờ thời sang chủ động kiến tạo

Trong môi trường ngày nay, việc chờ đợi thời điểm hoàn hảo để khởi động một thương vụ không phải là một chiến lược, mà là một rủi ro. Thời điểm quan trọng, nhưng sự chuẩn bị còn quan trọng hơn. Những người thành công trên thị trường này sẽ là những người đầu tư sớm vào sự sẵn sàng cho thương vụ. Điều này có thể bao gồm việc dọn dẹp sổ sách tài chính, lập bản đồ phụ thuộc chuỗi cung ứng, xem xét danh mục sở hữu trí tuệ và thống nhất các điều khoản giao dịch trong ban quản lý.

Tất nhiên, AI một mình không phải là câu trả lời. Các chiến lược tốt nhất kết hợp sự nhạy bén của con người với trí thông minh của máy móc. Sử dụng AI để đưa ra các lựa chọn, sử dụng đội ngũ của bạn để đưa ra quyết định. Công nghệ nên hướng dẫn quy trình, không thay thế sự phán đoán.

Kết luận

Thị trường M&A 2025 chắc chắn sẽ tiếp tục đối mặt với rủi ro và bất ổn từ bão chính trị và thương mại. Tuy nhiên, cách quản lý rủi ro đang thay đổi một cách ngoạn mục. Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang nâng cao tiêu chuẩn, cung cấp cho các nhà đàm phán công cụ để làm việc nhanh hơn, thông minh hơn và có tầm nhìn xa hơn. Trong một thế giới mà thuế quan có thể tiếp tục biến động và các cơ quan quản lý có thể thay đổi quy định giữa chừng, tốc độ và sự thấu hiểu là tối quan trọng. Tương lai thuộc về những nhà đàm phán biết khai thác sức mạnh dữ liệu, đón đầu công nghệ và linh hoạt trong chiến lược. AI không chỉ là “phao cứu sinh” mà còn là động lực để M&A trở nên thông minh và hiệu quả hơn.